wing chun nedir

Wing-Chun, Güney Çin bölgesine ait bir yakın-mesafe dövüş sanatıdır. Bu sanat Shaolin manastırlarında geliştirilmiş olan turna-kuşu ve yılan hareketlerine dayanan tekniklerden oluşur.

Büyük Usta Yip-Man bu gelişmiş sanatı Çin’in ve Hong-Kong’un dışına taşımış ve dünyaya yayılarak popularite kazanmasını sağlamıştır. Popularitesini ilk zamanlar büyük ölçüde Yip Man’ın öğrencilerinden birisi olan Bruce Lee’ye borçlu olan Wing-Chun, etkili teknikleriyle kısa bir sürede tüm dünyaya yayılmış ve beğeni toplamıştır.

Ip Man sistemi diğer Shaolin temelli Kung-Fu sitilleriyle karşılaştırıldığında kompleks olmayan, basit ve etkili bir çerçeveye sahiptir. Ip Man Wing-Chun’da 3 temel boş el formu, bir tahta adam formu, bir kasnak formu, bir tekmelerden oluşan ayak formu ve iki silahlı form bulunmaktadır.

Wing-Chun sanatını çalışanlar ikili egzersizlerle ve ünlü Wing-Chun "baston eller [yapışan eller]"iyle [Chi-Sao] yakın-mesafe dövüşlerde gerekli olan hisleri ve buna bağlı becerileri geliştirmeye çalışırlar. (Birtakım becerileri geliştirmeye yönelik etkin bir çalışma olan Chi-Sao kendi başına bir dövüş sistemi değildir.)


İnsan vücudunun doğal yapısındaki mükemmelliği kullanmaya dayanan, ekonomik, etkili hareketlerden oluşan, netice merkezli bir sistem olan Wing-Chun, estetiği ve sürati birleştiren bir sanattır. Saldırılardan korunmayı ve kendini korurken en az zararı hedefleyen Wing-Chun, sadece saldırı merkezli bir sanat olmayıp, akıl, beden, ve ruh disipliniyle estetiği harmanlar.

Wing-Chun basit, kısa mesafeli seri saldırı ve savunmaları içeren gelişmiş el tekniklerine sahiptir.

Genellikle alt seviyede kullanılan dengeli ve etkili Wing-Chun tekmeleri, temel duruş çalışmaları ve yürüyüşlerle sağlam bir altyapı oluşturur. İlerleyen dönemlerde üst düzey tekmeleri de çok etkili bir şekilde kullanan Wing-Chun sistemi, aynen yumruklarda olduğu gibi tekmelerde de merkezden çıkan vuruşlar temel alınır.

Duyarlılık, temas refleksi, ileri dönük enerji, ve rakibinin gücünü kullanma gibi temel bazı prensipleriyle Wing-Chun, diğer çoğu dövüş sanatının içerdiği kompleks teknikler ve üst düzey tekmeleri zorunlu kılmadığından uygulayan kişinin cüssesi, gücü ya da cinsiyetine önem vermez. Bu nedenle Wing-Chun sağlıklı her insanın uygulayabileceği çok pratik ve etkili bir sanattır…

"Wing-Chun uçsuz bucaksız bir tatlı su kaynağı gibidir. Ustanız sizi kaynağa yönlendirir; ne kadar su içeceğiniz size kalmıştır."
- Wing-Chun Deyişi

Geleneksel Çin savaş sanatlarından birisi olan Wing-Chun, iç ve dış sistemlerin arasında çok özel bir yere ve ezoterik bir yumuşaklığa sahiptir. Yumuşaklıktan doğan bu hassas “güç” zahmetli ve bir o kadar da gizemli gelişim süreci sonrasında, - doğru uygulandığında - fiziksel görünüm olarak kendisinden çok daha güçlü kişilere karşı bile “patlayıcı” bir güç kazandırabilir.


Bizler bir savaş sanatından bahsederken neden “yumuşaklık, pasiflik, ve hassaslık” gibi daha “feminin” görünümlü kavramlar kullanıyoruz ki? Bu yumuşaklığı tanımlarken kullandığımız “ezoterik” [özel; gizli; belli bir gruba hitap eden] kelimesi gerçekten çok uygun bir kelimedir. Ancak malesef bu en önemli ve hayati Wing-Chun özelliği – yani “yumuşaklık” – birçok uygulayıcı tarafından doğru anlaşılmamaktadır. Bu özelliği anlamak için onu ve o özel gücünü hissetmeniz gerekecektir...

Yumuşak, Sağlam (ve Dayanıklı)

Wing-Chun’un özü, sanatın başlangıcından beri, yumuşak ama etkin gücün geliştirilmesinde yatar. Hareketler narin ve ince yapılı bir bayan tarafından çok daha iri ve güçlü bir rakibe karşı etkili bir şekilde uygulanabilmesi üzerine kurgulanmıştır. Bu tür bir yumuşak feminin güç çok sert ve zorlu dış sistem antrenmanlarıyla kazanılamaz. Wing-Chun’un bu özel gücü defalarca kez tekrarlanan kusursuz duruş ve açı çalışmalarıyla kazanılabilir. Bu duruşlar ve teknikler daima sakin ve rahat bir tavırla çalışılır. Böylesine etkin bir gücün oluşturulması sırasındaki çalışmalar “kesinlikle” sakin ve rahat bir tavırla yapılırken, oluşan bu özel güç Wing-Chun tekniklerine maruz kalan diğer taraf için oldukça yıkıcı olacaktır. Bir Wing-Chun uygulayıcısına “Wing-Chun çalışmalarında Dit-Da-Jow kullanıyor musunuz? Diye sorduğunuzda, “Evet, rakibimiz için kullanıyoruz!” diyecektir. Ancak bütün bunlar tüm sanatlarda olduğu gibi uzun süren çalışma ve gerçekçi temas ve dövüş tecrübeleriyle geliştirilebilecektir.

Not: Dit-Da-Jow, geleneksel Çin tıbbında bedende darbeler ve yüzeysel sakatlanmalar sonucu oluşan yara, bere ve incinmelerin tedavisinde kullanılan özel tıbbi ağrı kesici merhem türlerine verilen genel addır.

Wing-Chun’un Bayan Elleri

Hem Wing-Chun’u bulan Budist rahibe Ng Mui, hem de bu sanata adını veren onun öğrencisi Yim Wing-Chun çok küçük (kısa boylu ve zayıf) bir fiziksel yapıya sahip iki bayandı. Ng Mui, ona Wing-Chun’un yakın döğüşte kullanılan tekniklerini öğreterek Yim Wing-Chun’a ince ve narin bedeniyle kendisinden daha güçlü ve iri rakipleri nasıl yenebileceğini göstermişti. Zayıf, narin ve kısa bir bedene sahip kişilerin daha uzun ve güçlü rakiplerle mücadele ederken yakın mesafe dövüşe başvurması gerekiyordu. Wing-Chun’un merkez çizgi saldırıları, uzun boylu ve uzun kolları olan bir saldırgan için büyük bir sıkıntı oluşturuyordu. Yim Wing-Chun bu teknikleri kocasına öğretti, ve takip eden nesiller boyu sistem iyi şekilde korunarak nesilden nesile aktarıldı.

Ip-Man (Yip-Man): Wing-Chun’un Sembolü

Öğrencileri tarafından modern Wing-Chun’un Grandmasterı (Büyükusta) olarak ilan edilen Ip-Man, Wing-Chun’un ustalığını büyük kitlelere taşıyarak büyük popülarite kazandırmasına sebep olan kişi olarak bilinir. Yıllar içerisinde onun etkin eğitim sistemi birçok kişi tarafından sınanmış ve Ip-Man'ın her seferinde büyük bir başarıyla sanatını temsil ettiği söylenmiştir. 1949’a kadar Wing-Chun’u dünyaya tanıtan tek kişi olan Ip-Man, büyük bir film sanatçısı ve Wing-Chun uygulayıcısı olan Bruce Lee’nin ustası olarak da bu sanatın tüm dünyada tanınmasında büyük rol oynamıştır.

54 kiloluk ince ve ufak tefek bedeni ve 1.67m’lik görünümüyle Ip Man döneminin (ve hatta günümüzün) alışılmış stereotip savaş sanatçısı kimliğine pek uymuyordu. Birçok insanın ilk görüşte sahip olduğu duygu, bu minyon tipli Çinlinin bir karton kutuyu bile yırtamayacağı yönündeydi. Toplum önünde asla sergilemediği halde öğrencileri tahta adam üzerindeki çalışmaları sırasında onun sahip olduğu patlayıcı Wing-Chun gücüne defalarca kez şahit olmuşlardı. Sağlığının bozulduğu ileri yaşlarında bile kolları çok yumuşak ama güçlü ve sağlamdı. Bu büyük ustayı zihninizde iyi canlandırın çünkü o Wing-Chun’un sembolüdür.

Ip-Man bilgilerini birçok öğrencisine aktardı ancak sadece birkaçı “Yup-Sut” [manevi daireden] statüsüne layık olabilmiştir. Master Ho Kam-Ming, Leung-Sheung, ve Lo Man Kam bunlardan bazılarıdır.

Doa-Lo-Yut Cheung-Hung

Kanton Çincesinde "doa-lo-yut cheung-hung" ifadesi dilimize “yaşlandığınızda bomboşsunuzdur (ya da ‘güçsüzsünüzdür’), çünkü aslında başından beri boştunuz,” diye çevirilebilir. Bu sözden yola çıkarak şunu diyebiliriz:

"Hayatınızı Wing-Chun çalışarak geçirebilirsiniz, ama eğer temel prensipler ve eğitiminiz yoksa geçirdiğiniz onca zaman boşunadır. Bir sitilde 40 yılınızı geçirebilirsiniz ama temel prensipler yoksa siz bir hiçsinizdir, bomboşsunuzdur! "

Bu nedenle temel çok sağlam ve “doğru” olmalıdır. Wing-Chun için de diğer herşeyde olduğu gibi “temel” çok önemlidir. Birçok tekniği öğrenmektense doğru temel eğitimi alıp sanatın tümünün üzerine inşa edileceği temel prensipleri iyi anlamak ve onları uygulamaya dönüştürebilmek en önemli kazanım olacaktır. Bu sanatta sık sık öğrencilerime de ifade ettiğim gibi:

“Biz eğitmenler öğrencilerimize temel notaları ve doğru notalara nasıl basılacağını öğretiriz. Sonrasında onlar kendi bestelerini yaparlar. Eğer notalar doğruysa ortaya çıkan eser de güzeldir.”

Başarı Tesadüf Değildir

Her yeni temel prensip çalışmasında öğrencilerime sabırlı ve sebatkar olmalarını öğütlerim; ancak bu sayede bu sanatta ilerleyebileceklerini anlamalarını isterim – aynen benim ustamın bana öğütlediği gibi. Wing-Chun eğitminde hiçbirşey – hem de hiçbirşey – zorlamayla yapılmaz. Ustamın şu sözleri daima bana önderlik eder: “Daima kendi eğitiminin başlangıcındaki gerekli fiziksel ve duygusal motivasyonu hatırlayarak öğrencilerine tatlı-sert ama duyarlı bir liderlik yapman gerekir. Unutma ki başarı kişiden kişiye değişen oranlarda gerçekleşirken bu oranlamada kendini öğrencilerine adayan ve onlara saygı duyan bir eğitmenin payı oldukça yüksektir.” Ustam bir öğretmen-öğrenci ilişkisini kısaca şöyle tanımlardı:

"Öğrencisine gerçeği–doğruyu göstermek bir öğretmenin en büyük sorumluluğudur."

Herkes Wing-Chun eğitiminin gerektirdiği yıldıran fiziksel ve zihinsel talepleri karşılayamayabilir; ancak bütün bunlara tahammül ve sabır göstererek çalışmalarına devam eden ve Wing-Chun Zihnine sahip olmayı başaranlar sanatın gerçek gücüyle tanışabilirler. Bazı eğitmenler “yanlış öğrencilere” çok fazla teknik sırlar vermenin rahatsızlığını yaşar ve hatta bildiklerini paylaşmazlar, ancak unutmamaları gereken şey şudur ki “zaten o tür öğrenciler anlatılanların çok azını anlayabilir ve uygulayabilirler”. Bu nedenle bir Wing-Chun eğitmeni, öğrencilerini “iyi – kötü” diyerek kısıtlamak yerine sanatın temel prensiplerini olması gerektiği gibi öğretecek ve bu sayede öğrencisinin iç dünyasındaki değişimlere de imkan sağlayacaktır. Birçok müsabakada, iş, eğitim ve özel hayatlarında sürekli başarılara imza atan Wing-Chun uygulayıcılarının bu başarısı tesadüf değildir.

Wing-Chun ve “Sır”

Bir Wing-Chun eğitmeni aynen bir anne kuşun yavrularını beslemesi misali usta bir şekilde ve her seferinde öğrencilerinin sindirebilecekleri kadar bilgi verir: her hareketle ilgili çok küçük detayları öğrencileriyle paylaşır. Sahip olduğu bilgi öylesine net ve özeldir ki yapılan her teknikte ufak açı farklarıyla kasları ve iskelet sistemini en üst düzey verimlilikle kullanarak Wing-Chun’un gerçek gücünün farkedilmesini sağlar. Wing-Chun eğitmeninin “korunan sırları” yoktur. Aslında herhangi bir sitilin “sırrı” yoktur; sır diye anlatılanlar tekniklerin gerçek gücünü oluşturan küçük detaylarıdır. Eğitmenin bu detaylar karşılığında öğrenciden beklediği tek şey ise anlatılanların öğrencisi tarafından özümsenip uygulamaya dökülebilmesidir. Eğitmen öğrencisine doğru patikayı gösterir ve oradan geçecek olan yine öğrencinin kendisidir. Wing-Chun sisteminde kimse becerilerini saklayamaz. Temas refleksi bunun en güzel göstergelerindendir. Wing-Chun’da sadece uygulanabilir gerçekçi teknikler ve onların temel prensipleri çalışılır. Sır teknik ya da benzeri gizemli yaklaşımlar sanata ve insanlığa karşı bir ayıptır!!!

Wing-Chun ve Duruş

Wing-Chun eğitimlerinin başlangıç safhasında çalışmaların dörtte üçü doğru bir duruş kazanmaya ayrılır. Wing-Chun’un en temel duruşu olan ve keçi ya da at duruşu olarak nitelendirilebilen Yat-Chi-Kim-Yeung-Ma uzun süren çalışmalar sonrasında kişiye yere daha sağlam ve dengeli basma hissi kazandırır. Bu “kök salma” tüm ağırlığın yere saplanarak kendinizi yere çivilemeniz anlamına gelmez; aksine o güçlü ve sağlam duruş kendisiyle beraber hafif ve manevra gücü üst düzeyde bir duruş sağlar. Bu duruş sağlamdır ama tüm bedendeki gevşek ve rahat hal nedeniyle de her türlü ani tepkiye hazır bir özelliğe sahiptir. Çünkü Wing-Chun temel prensipleri bize sürekli şu gerçeği hatırlatır:

“Gergin kaslar tepkime zamanını yavaşlatır."

Birinci günden başlamak üzere Wing-Chun çalışanına kaslarını gevşek tutması öğütlenir. Böylece sadece ihtiyacı olduğu kadar güç kullanarak sanatın bir diğer temel prensibini de uygulamayı öğrenir. Diğer birçok sanatta ilk günlerden itibaren hafiften serte ve daha ağıra doğru giden eğitim süreci Wing-Chun’da hafifle başlar ve “daha hafife” doğru yol alır. İlerledikçe kaslar daha gevşek, kollar daha yumuşak ve bir yay çevikliği ve hızıyla tepkimeye hazır ama gerginlikten uzak bir hal alır. Abartılı ve sert dışsal egzersizler yerine daha ilmik ilmik atılan dokumalarla sanat işlenir. Bu sayede sert ve hantal kaslar yerine, gevşek ve dinamik kaslar elde edilir ve bu da patlayıcı Wing-Chun gücünü oluşturur. Güç, bilinçaltında sakin bir şekilde geliştirilirken bilinçli gerginliğe izin verilmemelidir. Bütün bunların oluşturulmasında Chi-Gong ve Tai-Chi çalşımaları önemli rol oynar.

Gerçekci dövüşlerde harekete geçmek için düşünmeye vakit olamayacağı için Wing-Chun uygulayıcılarının bedeni sürekli bir sükunet ve gevşeklik içinde olmalıdır – ve her gerektiğinde düşünmeye ve planlamaya gerek kalmaksızın en hızlı ve rahat tepkiyi verebilmelidir. Katı bir bedenin tepki hızı sakin bir bedene göre çok ama çok yavaştır. Bilincin devrede olduğu bir savunma halinde ya aşırı endişe ya da aşırı saldırgan tavırlar doğar. Bunun en güzel örneklerinden birisi bedenimizin istemdışı tepkilerinden biri olan göz kırpmadır: eğer herhangi bir işi yaparken rüzgarın etkisiyle gözümüze bir yaprak gelse gözkapaklarımız en doğal ve sakin haliyle kapanır. Ama aynı yaprak için bir arkadaşımız bizi uyararak, “şimdi gözüne doğru bir yaprak atacağım, gözkapaklarını zamanında kapat,” dese gözümüzü sürekli, endişe ve katı eylemlerle dolu bir şekilde kırparız. Eğer tepkimizin doğal ve hızlı olmasını istiyorsak bedenimizi ve zihnimizi endişeden ve gerginlikten uzak tutmayı öğrenmemiz gerekir.

Beş Temel Prensip

Yukarıda anlatılan tepkileri geliştirmek için Wing-Chun teorisinin temellerini oluşturan beş prensibi büyük bir sabır ve arzuyla çalışmak gerekir. Wing-Chun eğitmenleri de bu beş prensibi ve uygulamalarını öğrencilerine öğretmelidir. Bu eğitimlerin yapıldığı çalışmalar bazen monoton ve sıkıcı olabilir. Örneğin yeni bir öğrenci geleneksel Wing-Chun eğitimleri sırsında bir duruşu aylarca yapmak zorunda kalabilir. Bu sayede ilk beş prensibi geliştirerek daha ileri duruş ve hareketlere geçebilir. Bu anlamda Wing-Chun, çok hareketli bir yaşam içerisinde hayatını devam ettiren ve sabır konusunda sorunları olan batı insanına çok çekici gelmeyebilir. Ancak bu eğitimlerin önemi asla göz ardı edilmemelidir ve olabildiğince eğitim müfredatlarına yayılmalıdır.

En temel Wing-Chun duruşu olan Yat-Chi-Kim-Yeung-Ma duruşunda aşağıdaki beş temel prensip uzun süre ve itinalı bir şekilde çalışılmalıdır (bu makalemizde prensiplerin sadece isimlerini vereceğiz):

- Kim-sut    
 - Lok-ma
    - Ting-yu
     - Dung-tao
      - Mai-jiang

Hing-Mui-Dom-Se

“Zihnin ve bedenin rahat ve zahmetsiz bir şekilde hareket etmesi” anlamıma gelecek olan bu Wing-Chun deyişi, “bir rakip sizi iterse onu iterek karşılık vermeyin ve aksine o itiş gücünü ve saldrıyı yönlendirin” anlamında yorumlanmaktadır. Beden çok rahat ve gevşektir. Bu sayede rakibinizin gerilimi kolaylıkla geçiştirilebilir, çünkü gevşek durumunuzdan dolayı o sizinkini hissedemezken siz onun gerginliğinden tüm amacını hissedebilirsiniz. Sanatın özünde yatan prensipler büyük, abartılı ve dışarıdan görülebilen hareketlerden anlaşılmaz; Wing-Chun’un temelinde yatan şey ancak temas sırasında hissedilebilir. Bu da kolay geliştirilen ya da kullanılabilen bir beceri değildir.

Ustalık seviyesine ulaşmak için her hareket doğru bir şekilde, yavaş ve yumuşak olarak yapılmalıdır. Temel teknik ve prensipleri hızlı bir şekilde çalışan kişiler kısa bir sürede bir çok geniş ve soğuk bir düzlüğe çıkar: orada yaptığı en küçük hareket herkes tarafından kolaylıkla görülür ve durdurulabilir. Sadece sonsuz sabır ve sebat sahibi olan ve ustasına güven duyan, temel prensiplerin önemini anlayıp düzenli bir şekilde onları çalışan öğrenciler gerçek anlamda ilerleyebilirler.

Wing-Chun, Wing-Tsun, Ving Tzun vs. Hangisi?

Dünyada çok sayıda kişinin çalıştığı bu sanat Wing-Tzun, Wing-Tsun, Ving-Tzun, Ving-Chun, ve Wing-Chun gibi çeşitli şekillerde de yazılmaktadır. Bu değişik isimlerin sebeplerini sorduğumuzda çeşitli cevaplar alırız ama onlardan birisi (ve belki de en mantıklısı) şöyledir: Wing-Chun ailesinden Leung Bok Chau, Lienung Lan Kwai, Leung Jon, ve neticede Leung Tsun geleneğini takip edenlerin Ving Tsun (ya da Wing Tsun) dediği, ama orijinal ismin bu sanata ismini veren Yim Wing Chun’dan gelen Wing-Chun olduğudur. Bu açıklama sanatın kendisiyle ilgili var olan bir çok efsane gibi anlatılagelen sayısız efsaneden biridir, ve gerçek amacı dairesinde çalışıldığı sürece bu sanatın Wing-Chun, Wing-Tsun, Ving Tzun ya da benzeri bir başka ifadeyle anılması bir sorun çıkarmayacaktır.